Ένα αιώνιο “Παραμύθι χωρίς όνομα” είναι η ιστορία της Ελλάδας, η ιστορία της πολιτικής της ταλαίπωρης πατρίδας μας. Πολλή συζήτηση γίνεται και πολλές απόψεις ανταλλάσσονται για τον τρόπο με τον οποίο θα ξεπεράσουμε τη δύσκολη και καθοριστική κατάσταση που βιώνει η χώρα τα τελευταία χρόνια, πολλοί είναι αυτοί που μιλούν και ζητούν ηγέτες, άξιους πολιτικούς ηγέτες οι οποίοι θα έχουν το μυαλό, τη θέληση και την ψυχική δύναμη ώστε να σηκώσουν στις πλάτες τους το βάρος των περιστάσεων και δείξουν και να οδηγήσουν το λαό στο δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει.
Αυτό όμως που οι περισσότεροι αμέσως αντιτάσσουν είναι η παρατήρηση ή μάλλον εκτίμηση για την ακρίβεια, ότι δεν διαθέτει ηγέτες η εποχή μας. Λένε πως δεν υπάρχουν προσωπικότητες και χαρακτήρες σήμερα, πως η εποχή η σημερινή δεν μπορεί να “βγάλει” – όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως – πολιτικές προσωπικότητες ανάλογες και αντάξιες ενός Βενιζέλου, ενός Κολοκοτρώνη, ενός Τσώρτσιλ ή μιας Θάτσερ. Άλλοι τέλος λένε ότι η εποχές έχουν τόσο αλλάξει που δεν είναι καν επιθυμητές τέτοιες προσωπικότητες στην σύγχρονη πολιτική – στη νέα εποχή, λένε, την αλλαγή θα την κάνουν οι ομάδες, η αλλαγή θα έρθει από την σωστή και εύστοχη συλλογική δράση. Γιατί, λένε, μόνο έτσι μπορεί να δημιουργηθεί κάτι που θα καθιερώσει μια ενότητα και ομόνοια στον λαό, ενώ τα φιλόδοξα άτομα και οι ηγετικοί χαρακτήρες δημιουργούν διάσπαση και τελικά ποτέ δεν μπορούν να πείσουν όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως, πάντα έχουν άσπονδους εχθρούς και αντιπάλους που επιδιώκουν την καταστροφή τους και έτσι δεν μπορούν να καθιερώσουν ενότητα και ομόνοια. Έτσι κοντεύουν πλέον να μας πείσουν όλους πώς η εποχή των παραμυθιών με δράκους, φυλακισμένες πριγκήπισσες και τον πρίγκηπα που θα τις σώσει έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Δεν είναι όμως καθόλου έτσι τα πράγματα.
Στην ανθρώπινη ιστορία και πολιτική υπάρχουν κάποιοι κανόνες και αξιώματα τα οποία είναι αναλλοίωτα και ισχύουν και λειτουργούν διαχρονικά, σε κάθε ιστορική εποχή, σε κάθε κοινωνία, σε κάθε πολιτικό και οικονομικό σύστημα και σε κάθε λαό και έθνος. Η Πηνελόπη Δέλτα, στο πασίγνωστο και διαχρονικό μυθιστόρημα της, πολύ έξυπνα και εύστοχα χρησιμοποιεί το χαρακτηρισμό “παραμύθι χωρίς όνομα” και με την μεταμφίεση ενός παραμυθιού με ανώνυμους ήρωες και χαρακτήρες σκιαγραφεί και αποτυπώνει την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση που τυχαίνει να επικρατεί στην πατρίδα σε κάθε ιστορική περίοδο. Είναι το αιώνιο παραμύθι της Ψωροκώσταινας, της Πονεμένης Ρωμηοσύνης. Τα ονόματα, οι “ετικέτες”, τα πολιτικά συστήματα και τα “χρώματα” μπορεί πάντα να αλλάζουν, αλλά οι συμπεριφορές τους, οι πράξεις τους και τραγικά καταστροφικά αποτελέσματά τους είναι πάντα ίδια.
Όσο διαχρονικό, όμως, είναι το πολιτικό σκηνικό που παρουσιάζει η Δέλτα στο παραμύθι της, άλλο τόσο διαχρονική είναι και η λύση που του δίνει. Και το “χάπυ εντ” – με τον πρίγκηπα-ήρωα που παίρνει την κατάσταση στα χέρια του για να σώσει, σαν άλλη πριγκήπισσα, την ίδια την πατρίδα του από τον “δράκο” της διαφθοράς και της μοιρολατρείας, ξεσηκώνει όλο το λαό και τον εμπνέει να τον ακολουθήσει και τελικά δίνει και νικά την αποφασιστική μάχη – δεν είναι ούτε εξωπραγματική και απόκοσμη φαντασία, ούτε ένα “αθώο ψέμμα” σαν αυτά που λέμε στα μικρά παιδιά για να τους αποκρύψουμε την μοιραία τραγική κατάληξη ενός γεγονότος . Όχι. Όσο κι αν σήμερα κάποιοι προσπαθούν τόσο εντατικά να μας πείσουν ότι δεν υπάρχουν πια δράκοι, πριγκήπισσες και πρίγκηπες, ότι, εν τέλει, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα “χάπυ εντ”, ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Το “χάπυ εντ”, ή στα ελληνικά το “ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα”, υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων αμήν. Γιατί όλα αυτά είναι θέμα πίστης σε τελική ανάλυση και τίποτα άλλο. Και ο πρώτος που απέδειξε και επιβεβαίωσε το “χάπυ εντ” για χθες, για τώρα και για πάντοτε είναι ο ίδιος ο Κύριος μας, Ιησούς Χριστός, ο οποίος με τον Σταυρικό του θάνατο και την Ανάσταση του έβαλε την σφραγίδα και έδωσε την αμετάκλητη υπόσχεση ότι το “ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα” θα είναι το τελικό “τέλος” κάθε παραμυθιού, κάθε “κακού δράκου”, κάθε εφιάλτη που μπορεί να συμβεί σε αυτόν τον κόσμο. Γιατί όσοι πόλεμοι και αν γίνουν, όσοι θάνατοι, όσες καταστροφές, όσες πολιτικές αναταραχές, όση αβάσταχτη φτώχεια και πείνα και αν έρθει, στο τέλος όλων δεν θα συμβεί τίποτα άλλο, παρά η δεύτερη έλευση του Χριστού, η τελική κρίση, που θα είναι το απόλυτο “χάπυ εντ” όλων των εποχών, ολόκληρης της ανθρώπινης ιστορίας. Ο Χριστός ήταν επίσης η προσωποποιημένη επιβεβαίωση ότι ένας ηγέτης είναι αυτός και μόνο αυτός που μπορεί να δώσει όχι απλά μια λύση, αλλά την τελική και αποφασιστική λύση σε κάθε είδους πρόβλημα.
Και επιστρέφοντας, στο βασικό μας θέμα, το παράδειγμα του Χριστού, το αναφέρουμε γιατί έχει και πολιτική προέκταση. Άλλωστε ο Χριστός δεν είναι το πρότυπο μόνο για έναν ορθώς πιστό χριστιανό ανθρώπο, αλλά είναι, ή τουλάχιστον πρέπει να είναι και το πρότυπο του σωστού πολιτικού και του σωστού ηγέτη. Ένας ηγέτης ο οποίος δεν θα χωρίζει, όπως πολλοί φιλόδοξοι και μεγαλομανείς δικτάτορες έχουν κάνει τόσες φορές στο παρελθόν, αλλά θα ενώνει γιατί ακριβώς θα είναι ανιδιοτελής, ταπεινός και οτιδήποτε πράττει θα το πράττει από αγάπη για τον λαό και όχι για την δική του ματαιοδοξία και τον δικό του εγωισμό. Και επιστρέφοντας στο σήμερα και στο τώρα, ένας σωστός πολιτικός ηγέτης με τις αρετές του Χριστού είναι αυτός που χρειαζόμαστε και εμείς στην Ελλάδα, αλλά και οι άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο. Άλλωστε δεν είμαστε οι μόνοι που ζούμε αυτήν την δύσκολη κατάσταση, ούτε οι μόνοι άνθρωποι στον κόσμο που αποζητούν την σωτηρία και τον “σωτήρα” τους. Έναν καλό ηγέτη χρειάζονται σήμερα και οι χώρες της Δύσης: οι ΗΠΑ, η Γερμανία, η Γαλλία και φυσικά η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ρωσία εχεί βρεί τον δικό της σύγχρονο ήρωα-ηγέτη στο πρόσωπο του Βλαντημίρ Πούτιν, ο οποίος αποδεικνύει περίτρανα το πόσα σπουδαία μπορεί να κατορθώσει ένας σωστός ηγέτης και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το παράδειγμα ενός τέτοιου ανδρός είναι πολύ χρήσιμο και ωφέλιμο για όλες τις άρτι παραπαίουσες, μετα-μοντερνές δυτικές δημοκρατίες. Γιατί δεν αρκεί να “σωθούμε” μόνο εμείς σαν χώρα: αν ο υπόλοιπος κόσμος, του οποίου είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι, μείνει στην ίδια τραγική κατάσταση που βρίσκεται τώρα, ούτε εμείς θα μπορέσουμε να κάνουμε καμμία ουσιαστική πρόοδο.
Τέλος, να αναφερθούμε και στο φλέγον και τόσο επιτακτικό ερώτημα που όλοι έχουμε στο μυαλό μας και αφορά τον ηγέτη τον ίδιο. Πολύ καλά όσα είπαμε για την ανάγκη και την χρησιμότητα Υπάρχει, όμως, τελικά κάποιος τέτοιος σήμερα; Στην εποχή που η διαφθορά έχει αλώσει κάθε οχυρό και κάθε κοινωνικό και πολιτικό σχήμα, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που να κατέχουν τις αρετές και τα προσόντα ενός σωστού ηγέτη; Η απάντηση μας είναι ότι υπάρχουν, ίσως και πολύ περισσότεροι από όσους φανταζόμαστε. Υπάρχουν ακόμα και πάντα υπήρχαν άνθρωποι γνήσιοι όπως υπάρχουν και πάντα υπήρχαν άνθρωποι διεφθαρμένοι. Είναι λάθος να έχουμε την εντύπωση ότι η εποχή μας διαφέρει ουσιαστικά σε κάτι από τις προηγούμενες. Ότι, είναι τάχα, πολύ πιο σκάρτη και ότι τώρα το κακό έχει ξεχειλίσει και έχει κυριαρχήσει παντού. Το ίδιο κακό που υπάρχει σήμερα, υπήρχε πάντοτε. Αλλά ακόμα και αν όντως έχει μεγεθυνθεί το κακό σήμερα, αυτό δεν εμποδίζει τους ανθρώπους που σκέπτονται σωστά και που θέλουν να ενεργήσουν και να δράσουν σωστά, από να το κάνουν. Για όσους όμως αναζητούν τον ηγέτη, τον “σωτήρα”, το μόνο που έχουν και εν τέλει είναι υποχρεωμένοι να κάνουν είναι να τον πιστέψουν. Αυτό πρέπει όλοι μας να κάνουμε. Γιατί καθημερινά, μαζί με τα ζιζάνια που μας περιτριγυρίζουν βλέπουμε και κάποιους ανθρώπους με αρετές και πολύ καλά προσόντα. Όμως κανείς μας δεν τους πιστεύει, κανείς μας δεν τους παίρνει στα σοβαρά. Αλλά τελικά αυτό είναι άκρως απαραίτητο. Γιατί και ο ήρωας του παραμυθιού της Δέλτα δεν θα είχε καταφέρει τίποτα από όσα κατόρθωσε, αν οι άνθρωποι της χώρας του δεν τον πίστευαν, αν δεν τον ακολουθούσαν απλά και μόνο γιατί πίστευαν σε εκείνον και όχι γιατί ήταν σίγουροι για την τελική επιτυχή έκβαση της προσπάθειάς του. Σε τελική ανάλυση, δηλαδή, ο ηγέτης χωρίς την στήριξη του λαού του, μόνος του, δεν μπορεί να καταφέρει τίποτα. Ίσως οι ηγέτες σήμερα να μην είναι όσο “φανταχτεροί” θα περιμέναμε ένας σωτήρας-ήρωας να είναι. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο ίδιος ο Χριστός γεννήθηκε σε έναν στάβλο και όσο έκανε το κηρυγματικό και κοσμοσωτήριο έργο του “οὐκ είχε ποῦ τὴν κεφαλὴν κλῖναι”. Συν το ότι “εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον”. Παρόλο που δεν ήταν και ποτέ δεν επιδίωξε να γίνει πολιτικός ηγέτης ο Χριστός μας έχει δώσει το τέλειο, το απόλυτο παράδειγμα του πολιτικού ηγέτη, γιατί είτε πολιτικός, είτε πνευματικός ο ηγέτης τις ίδιες αξίες και τα ίδια χαρακτηριστικά πρέπει να κατέχει.
Ας έχουμε λοιπόν αυτά τα δυο παραδείγματα: του Χριστού πρώτα από όλα και του παραμυθιού που η συγγραφέας Πηνελόπη Δέλτα έγραψε για την διαχρονική ιστορία της πατρίδας μας. Και έτσι ας είμαστε σίγουροι πλέον ότι στο παραμύθι που ζούμε σήμερα και δράκος υπάρχει που πρέπει να “σκοτωθεί”, και πριγκήπισσα που πρέπει να ελευθερωθεί και δεν είναι άλλη από την αγαπημένη και πονεμένη πατρίδα μας και τον λαό της, αλλά και τέλος, ότι δεν πρέπει ποτέ να πάψουμε να πιστεύουμε και πάντα να αναμένουμε αλλά και να ψάχνουμε να βρούμε τον πρίγκηπα-ήρωα που θα μας σώσει.
Ιωάννης Μ. ΔανδουλάκηςΠολιτικός Επιστήμων
Σεπτέμβριος 2010
