Η Μητέρα Του Χριστού ως Ζωοδόχος Πηγή είναι ένα επίθετο της Θεοτόκου. Ξεκίνησε να χρησιμοποιείται με την αποκάλυψη μιας ιερής πηγής στο Μπαλουκλί της Κωνσταντινούπολης από τη Θεοτόκο σε έναν στρατιώτη που ονομαζόταν Λέων Μάρκελς, ο οποίος αργότερα έγινε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων Α΄ (457-474).
Ο Λέων έκτισε την ιστορική εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί στο σημείο εκείνο, στην οποία έγιναν πολυάριθμες θαυματουργές θεραπείες κατά τη διάρκεια των αιώνων, με τη μεσολάβηση της, καθιστώντας μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες προσκυνήματος στην Ελληνική Ορθοδοξία. Έτσι, ο όρος «Ζωοδόχος Πηγή» έγινε ένα επίθετο της Αγίας Θεοτόκου και εκπροσωπήθηκε στην τέχνη της εικονογραφίας.
Η Ζωοδόχος Πηγή εορτάζεται την Παρασκευή του Πάσχα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Πέρα από θρύλους και παραδόσεις, η Παναγία μητέρα του Ιησού Χριστού και μητέρα πάντων των χριστιανών, παραμένει για όλους μας η Πηγή της Ζωής, καθότι Εκείνη έφερε τη Ζωή, τον Ιησού Χριστό στον κόσμο, ελπίδα και προστασία μας, «καταφυγή τε σκέπη και αγαλλίαμα». Και Ζωοδόχος και Πηγή Ζωής!
https://www.he.duth.gr/erg_laog/arxeio/arxeio_thrakikou_laografikou_glossikou_thisavrou_t23.pdf (Σελίδες 102 – 110)
Περί τα 450 μ.Χ. ένας βυζαντινός στρατιώτης που ονομαζόταν Λέοντας, βρισκόταν σε κάποιο δάσος, όταν ξαφνικά είδε μπροστά του έναν τυφλό άνθρωπο να του ζητάει λίγο νερό για να ξεδιψάσει. Ο Λέοντας προθυμοποιήθηκε να ψάξει και να του φέρει νερό. Έψαξε λοιπόν, στο δάσος για πολλή ώρα για να βρει κάποια πηγή με νερό αλλά μάταια. Έτσι, επέστρεψε λυπημένος.
Ξαφνικά όμως, άκουσε μια γυναικεία φωνή να του λέει: «Ου χρεών σε, Λέων, αγωνιάν, το γαρ ύδωρ εγγύς», δηλαδή, «Δεν χρειάζεται, Λέων, να αγωνιάς, να άγχεσαι, να στεναχωριέσαι, το νερό είναι δίπλα σου».
Και μετά από λίγο ακούει την άγνωστη φωνή να τον προστάζει: «Λέων βασιλιά, πάρε απ’ το νερό αυτό και δώσε να πιει και να ξεδιψάσει ο τυφλός άνθρωπος και κάτι ακόμα, άλειψε μ’ αυτό τα μάτια του και αμέσως θα καταλάβεις ποια είμαι εγώ που σου μιλώ».
Πραγματικά έτσι έπραξε ο Λέοντας και αμέσως ο τυφλός βρήκε το φως του. Την ίδια στιγμή άνοιξαν και τα μάτια του Λέοντα, ο οποίος κατάλαβε πως εκείνη η φωνή που του μιλούσε ήταν της Παναγίας και πως σ’ Εκείνην οφείλεται και το μεγάλο θαύμα της θεραπείας του τυφλού.
Επίσης, θαύμα αξιοθαύμαστο ήταν και η εύρεση της πηγής του σωτήριου αυτού νερού.
Αλλά θαύμα ήταν και η επαλήθευση της προσφώνησης από την Παναγία, του Λέοντα, ως βασιλιά. Διότι πραγματικά ο Λέων, το 486 μ.Χ, ανέβηκε στον θρόνο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Λέων ο Α΄ ο Θράξ, ο επονομαζόμενος και Μακέλλης (457-474).
Ο Λέων, ως αυτοκράτορας, ανήγειρε στο σημείο που βρισκόταν η θαυματουργή πηγή, θαυμάσιο Ναό αφιερωμένο στην Παναγία τη Ζωοδόχου Πηγή για να θυμίζει τις δωρεές της Θεοτόκου προς εκείνον αλλά και όλες τις μεγάλες ευεργεσίες της προς το γένος των ανθρώπων.
Η θαυματουργή αυτή πηγή του ιερού Ναού, γιάτρεψε πολλούς πιστούς, μεταξύ των οποίων τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό τον Α’, το Λέοντα ΣΤ’ το Σοφό, τη γυναίκα του, την Αγία βασίλισσα Θεοφανώ, το Ρωμανό Α’ το Λεκαπηνό και τη γυναίκα του, τον Πατριάρχη Στέφανο (886-912), τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιωάννη (964-966), αλλά και πλήθος ακόμα αρχόντων αλλά και απλών ανθρώπων.
Αργότερα, ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, γκρεμίστηκε από Τούρκους για να φτιάξουν με τα υλικά του, το τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ. Οι χριστιανοί στη θέση αυτή έχτισαν ένα παρεκκλήσι και αργότερα ένα πιο μεγάλο Ναό (1835).
Η Εκκλησία μας εορτάζει τα εγκαίνια αυτού του ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Λαμπροβδομάδα).
Ο Ναός αυτός έμεινε γνωστός στην ιστορία ως το αγίασμα του «Μπαλουκλί».Μάλιστα, «Μπαλούκ» στα τουρκικά σημαίνει ψάρι και σύμφωνα με την παράδοση, εκεί δίπλα στο αγίασμα, στις 23 Μαΐου 1453 ένας καλόγερος πληροφορήθηκε ότι οι Τούρκοι πήραν την Πόλη ενώ εκείνη τη στιγμή τηγάνιζε ψάρια. Τότε, ο καλόγερος είπε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν απ’ το τηγάνι και έπεφταν μέσα στο αγίασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά τα ψάρια ζωντάνεψαν και έπεσαν μέσα στην πηγή του αγιάσματος. Μέχρι σήμερα δε, μέσα στην δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής διατηρούνται επτά ψάρια.
Ποίημα Γ. Βιζυηνού
Το Μπαλουκλί (Τα ψάρια της Ζωοδόχου Πηγής)
Σαράντα μέρες πολεμά ο Μωχαμέτ να πάρη την Πόλη την μεγάλη.
Σαράντα μέρες έκαμεν ο ‘γούμενος το ψάρι στα χείλη του να βάλη.
Απ’ τες σαράντα κι ύστερα, πεθύμησε να φάγη τηγανισμένο ψάρι.
– Αν μας φυλάγ’ η Παναγιά καθώς μας’ε φυλάγει, την Πόλη ποιος θα πάρη;
Ρίχτει τα δίχτυα στον γιαλό, τρία ψαράκια πιάνει,– Θεός να τα βλογήση!
Το λάδι βάλλει στην φωτιά μες στ’ αργυρό τηγάνι, για να τα τηγανίση.
Τα τηγανίζ’ από την μια, και πά’ να τα γυρίση κι από το άλλο μέρος.
Ο παραγιός του βιαστικά πετά να του μιλήση, και τάχασεν ο γέρος!
– Μην τηγανίζης, γέροντα, και μόσχισε το ψάρι στην Πόλη την μεγάλη!
Την Πόλη την εξακουστή οι Τούρκοι έχουν πάρει, μας κόβουν το κεφάλι!
– Στην Πόλη Τούρκου δεν πατούν κι Αγαρηνού ποδάρια! Με φαίνεται σαν ψεύμα!
Μ’ αν είν’ αλήθεια το κακό, να σηκωθούν τα ψάρια να πέσουν μες στο ρεύμα!
Ακόμ’ ο λόγος βάσταγε, τα ψάρι’ απ’ το τηγάνι, την μια μεριά ψημένα,
πηδήξανε κι επέσανε στης λίμνης την λεκάνη, γερά, ζωντανεμένα.
Ακόμ’ ώς τώρα πλέουνε, κόκκιν’ από το μέρος, όπου τα είχε ψήσει.
Φυλάγουν το Βυζάντιο ν’ αναστηθή κι ο γέρος να τ’ αποτηγανίση.
Ζῆ Κύριος ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ!
