Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα, αὐτὴν τὴν ζωηφόρον Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Στίχ. Χριστὸς κατελθὼν πρὸς πάλην ᾍδου μόνος,
Λαβὼν ἀνῆλθε πολλὰ τῆς νίκης σκῦλα.
Αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Ἡ ἀκολουθία τῆς παννυχίδος, τῆς Ἀναστάσεως, τοῦ ὄρθρου καὶ τῆς θ. λειτουργίας τελοῦνται σήμερον σχεδὸν πανταχοῦ περὶ τὸ μεσονύκτιον.
Ἐνιαχοῦ ὅμως τελοῦνται κατὰ τὸ ἀρχαῖον ἔθος ὄρθρου βαθέος τῆς Κυριακῆς.
Ἀκολουθία Ἑσπερινοῦ της αγάπης
Τελεῖται κανονικῶς τὸ ἀπόγευμα τῆς Κυριακῆς.
Πολλαχοῦ ὅμως — καὶ μάλιστα εἰς τὰς ἕδρας τῶν ἱερῶν Μητροπόλεων — τελεῖται πανηγυρικῶς ὀλίγον πρὸ τῆς μεσημβρίας τῆς Κυριακῆς
ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΤΟΥ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥΣ
Νικηφόρου Καλλίστου τοῦ Ξανθοπούλου Συναξάρια, εἰς τὰς ἐπισήμους Ἑορτὰς τοῦ Πεντηκοσταρίου.
Τὴν παροῦσαν Ἑορτὴν προσαγορεύομεν Πάσχα, ὅπερ, τῇ Ἑβραίων διαλέκτῳ, Διάβασις ἑρμηνεύεται·
αὕτη γάρ ἐστιν ἡ ἡμέρα, καθ᾿ ἣν ὁ Θεὸς ἀρχῆθεν τὸν κόσμον ἐκ τοῦ μὴ ὄντως παρήγαγε. Κατ᾿ αὐτὴν τὴν ἡμέραν καὶ τὸν Ἰσραηλίτην λαόν, τῆς Ἐρυθρᾶς διαβιβάσας, ἐκ τῶν τοῦ Φαραὼ ἀφαρπάζει χειρῶν.
Ἐν ταύτῃ πάλιν ἐξ οὐρανοῦ καταβάς, τῇ μήτρᾳ τῆς Παρθένου ἐνῴκησε· καὶ νῦν τὸ ἀνθρώπινον σύμπαν, τῶν τοῦ ᾍδου ἁρπάσας πυθμένων, εἰς οὐρανοὺς ἀνεβίβασε, καὶ πρὸς τὸ ἀρχαῖον ἀξίωμα ἤγαγε τῆς ἀφθαρσίας.
Πλήν, καταβὰς εἰς ᾍδην, οὐ πάντας ἀνέστησεν, ἀλλ᾿ ὅσοι πιστεῦσαι αὐτῷ ᾑρετίσαντο· τὰς δὲ ψυχὰς τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Ἁγίων, βιαίως κρατουμένας παρὰ τοῦ ᾍδου, ἠλευθέρωσε, καὶ πᾶσι δέδωκε πρὸς οὐρανοὺς ἀνιέναι.
Διὰ τοῦτο, γεγηθότες ὑπερφυῶς, μετὰ λαμπρότητος τὴν Ἀνάστασιν ἑορτάζομεν, τὴν χαρὰν εἰκονίζοντες, ἣν ἡ φύσις ἡμῶν διὰ σπλάγχνα ἐλέους Θεοῦ ἐπλούτησεν.
Ὡσαύτως δέ, καὶ τὴν τῆς ἔχθρας κατάλυσιν, καὶ τὴν μετὰ Θεοῦ καὶ αὐτῶν τῶν Ἀγγέλων ἕνωσιν, ἀποδεικνύντες, τὸν συνήθη διαπραττόμεθα Ἀσπασμόν.
Ἡ δὲ τοῦ Κυρίου Ἀνάστασις γέγονεν οὕτω·
τῶν στρατιωτῶν φυλασσόντων τὸν τάφον, περὶ μέσον νυκτός, σεισμὸς γίνεται· κατελθὼν γὰρ Ἄγγελος, τὸν λίθον τῆς τοῦ μνημείου θύρας ἀφίστησιν.
Ἀναθεωροῦντες τοίνυν οἱ φύλακες, φεύγουσι, καὶ πάροδος ἐντεῦθεν ταῖς Γυναιξὶ γίνεται, περὶ τὸ τοῦ Σαββάτου ὀψέ, οἱονεὶ περὶ τὸ μέσον τῆς τοῦ Σαββάτου νυκτός.
Καὶ πρῶτον μὲν ἡ Ἀνάστασις τῇ τοῦ Θεοῦ Μητρὶ γνώριμος γίνεται, ἀπ᾿ ἐναντίας καθημένῃ τοῦ τάφου, ὥς φησιν ὁ Ματθαῖος, σὺν τῇ Μαγδαληνῇ.
Ἀλλ᾿ ἵνα μὴ ἡ Ἀνάστασις ἀφμιβάλλοιτο, διὰ τὴν πρὸς τὴν Μητέρα οἰκείωσιν, οἱ Εὐαγγελισταὶ φασί· Πρῶτον φαίνεται τῇ Μαγδαληνῇ Μαρίᾳ.
Αὕτη καὶ τὸν ἐν τῷ λίθῳ Ἄγγελον εἶδε καὶ παρακύψασα πάλιν, τοὺς ἔνδον ὁρᾷ· οἳ δὴ καὶ τὴν τοῦ Κυρίου Ἀνάστασιν καταγγέλλουσιν.
Ἠγέρθη γάρ, φασίν· οὐκ ἔστιν ὧδε, ἴδε ὁ τόπος, ὅπου ἔθηκαν αὐτόν.
Τρέχει οὖν, ταῦτα ἀκούσασα, καὶ πρὸς τοὺς διαπύρους τῶν Μαθητῶν, Πέτρον καὶ Ἰωάννην, ἔρχεται, καὶ τὴν Ἀνάστασιν τούτοις εὐαγγελίζεται.
Ὑποστρεφούσης δὲ ταύτης μετὰ τῆς ἄλλης Μαρίας, ὑπήντησεν αὐταῖς ὁ Χριστός, λέγων· «Χαίρετε»·
ἔδει γὰρ τὸ φῦλον, τὸ πρῶτον ἀκοῦσαν· «Ἐν λύπαις τέξῃ τέκνα», αὐτὸ τοῦτο πρῶτον καὶ τὴν χαρὰν ἐνωτίσασθαι.
Αἱ δέ, τῷ πόθῳ νικώμεναι, προσέρχονται, καὶ τῶν ἀχράντων αὐτοῦ ποδῶν ἅπτονται, ἀκριβέστερον γνῶναι βουλόμεναι.
Οἱ δὲ Ἀπόστολοι πρὸς τὸν τάφον γίνονται· καὶ ὁ μὲν Πέτρος, παρακύψας μόνον περὶ τὸ μνημεῖον, ἀπῆλθεν· ὁ δὲ Ἰωάννης, ἔνδον γίνεται καὶ περιεργότερον βλέπει, τῆς τε σινδόνος ἅπτεται καὶ τοῦ σουδαρίου*.
Πάλιν δὲ ἡ Μαγδαληνὴ περὶ ὄρθρον ἥκει μεθ᾿ ἑτέρων γυναικῶν, τὰ ὁραθέντα πιστώσασθαι ἀκριβέστερον.
Περὶ δὲ ἔξω ἑστῶσα, ὠδύρετο· ἔνδον δὲ τοῦ τάφου παρακύψασα, ὁρᾷ δύο Ἀγγέλους, ἀστράπτοντας τῇ λαμπρότητι, καὶ ὥσπερ ἐπιτιμῶντας αὐτῇ καὶ λέγοντας·
«Γύναι, τί κλαίεις, τίνα ζητεῖς; Ἰησοῦν ζητεῖτε τὸν Ναζαρηνόν, τὸν ἐσταυρωμένον; ἠγέρθη, οὐκ ἔστιν ὧδε»·
καὶ εὐθέως ἀνέστησαν ἔμφοβοι, ἰδόντες τὸν Κύριον.
Διὸ ἐκείνη, στραφεῖσα ὄπισθεν, βλέπει τὸν Χριστὸν ἑστῶτα· κηπουρὸν δὲ εἶναι αὐτὸν οἰηθεῖσα, (ὅτι ἐν τῷ κήπῳ τὸ μνῆμα ἦν) λέγει·
«Κύριε, εἰ σὺ ἐβάστασας αὐτόν, εἰπέ μοι, ποῦ ἔθηκας αὐτόν, κἀγὼ αὐτὸν ἀρῶ».
Αὖθις δὲ πρὸς τοὺς Ἀγγέλους νευσάσης, ὁ Σωτήρ, «Μαρία», φησὶ πρὸς τὴν Μαγδαληνήν.
Ἡ δέ, τῆς γλυκείας καὶ συνήθους τοῦ Χριστοῦ αἰσθομένη φωνῆς, ἅψασθαι αὐτοῦ ἤθελεν· ὁ δὲ λέγει·
«Μή μου ἅπτου· οὔπω γὰρ ἀναβέβηκα πρὸς τὸν Πατέρα μου,
καθὼς αὐτὴ λογίζῃ, ἔτι ἄνθρωπόν με εἶναι ὑπολαμβάνουσα·
πορεύου δὲ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς μου, καὶ εἰπὲ αὐτοῖς, ὅσα τε εἶδες καὶ ἤκουσας»·
καὶ τοῦτο μὲν ἡ Μαγδαληνὴ πράσσει.
Ἐπιφωσκούσης δὲ πάλιν ἡμέρας, περὶ τὸν τάφον σὺν ταῖς λοιπαῖς γίνεται.
Αἱ δὲ περὶ Ἰωάνναν καὶ Σαλώμην, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου, ἦλθον· καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, ἐν διαφόρους ἡ περὶ τὸν τάφον τῶν γυναικῶν ἔλευσις γέγονεν, ἐν αἷς ἧν καὶ ἡ Θεοτόκος·
αὕτη γάρ ἐστιν, ἣν Ἰωσῆ λέγει Μαρίαν τὸ Εὐαγγέλιον· τοῦ Ἰωσὴφ δὲ ἦν ὁ υἱὸς οὗτος ὁ Ἰωσῆς.
Ἐν ἀδήλῳ μέντοι ἐστίν, ὁποίᾳ ὥρᾳ ἀνέστη ὁ Κύριος· τινὲς μὲν γὰρ ἐν πρώτῃ ἀλεκτρυόντων ᾠδῇ λέγουσιν·
ἄλλοι δὲ ὅτε ὁ σεισμὸς γέγονε· καὶ διαφόρως ἕτεροι.
Τούτων δὲ οὕτω γεγενημένων, ἰδού τινες τῶν ἀπὸ τῆς κουστωδίας, ἐλθόντες, ἀπήγγειλαν τοῖς Ἀρχιερεῦσι τὰ διαπεπραγμένα·
οἱ δέ, ἀργυρίοις τούτους δεξιωσάμενοι, πείθουσιν ἀνειπεῖν, ὡς οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ, νυκτὸς ἐλθόντες, ἔκλεψαν αὐτόν.
Κατὰ δὲ τὴν ἑσπέραν τῆς παρούσης ἡμέρας, τῶν Μαθητῶν εἰς ἓν ἠθροισμένων, διὰ τὸν Ἰουδαϊκὸν φόβον καὶ τῶν θυρῶν ἀσφαλῶς κεκλεισμένων, εἴσεισι πρὸς αὐτοὺς ὁ Χριστός·
ὅτι ἐν ἀφθάρτῳ ἦν σώματι· καὶ τὴν Εἰρήνην, τὸ σύνηθες, τούτοις εὐαγγελίζεται.
Οἱ δέ, τοῦτον ἰδόντες, ὑπερβαλλόντως ἐχάρησαν· καὶ διά τοῦ ἐμφυσήματος, τελεώτερον τὴν τοῦ Παναγίου Πνεύματος ἐνέργειαν δέχονται.
Πῶς δὲ τριήμερος ἡ τοῦ Κυρίου Ἀνάστασις, γίνωσκε οὕτως·
Ἡ ἑσπέρα τῆς Πέμπτης καὶ ἡ ἡμέρα τῆς Παρασκευῆς (οὕτω γὰρ τὸ νυχθήμερον οἱ Ἑβραῖοι μετροῦσιν), ἡμέρα μία.
Τῆς Παρασκευῆς πάλιν ἡ νὺξ καὶ τὸ Σάββατον ὅλον, ἕτερον νυχθήμερον· ἰδοὺ ἡμέρα δευτέρα.
Ἕτερον νυχθήμερον πάλιν ἡ τοῦ Σαββάτου νὺξ καὶ ἡ τῆς Κυριακῆς ἡμέρα,
(ἀπὸ μέρους γὰρ τῆς ἀρχῆς τὸ ὅλον καταλαμβάνεται),
ἄλλο νυχθήμερον· ἰδοὺ καὶ ἡμέρα τρίτῃ.
Ἢ καὶ οὕτω·
Τρίτῃ ὥρᾳ τῆς Παρασκευῆς ἐσταύρωται ὁ Χριστὸς·
εἶτα, ἀπὸ ἕκτης ἕως ἐνάτης, σκότος ἐγένετο· τοῦτο νύκτα νόησον· ἰδοὺ ἀπὸ τρίτης ἕως ἐνάτης ἓν νυχθήμερον.
Εἶτα πάλιν μετὰ τὸ σκότος ἡμέρα, καὶ ἡ νὺξ τῆς Παρασκευῆς· ἰδοὺ δύο νυχθήμερα.
Ἡ ἡμέρα τοῦ Σαββάτου καὶ ἡ νὺξ αὐτοῦ πάλιν, ἰδοὺ τρία νυχθήμερα.
Εἰ δὲ εἰς τὴν τρίτην ἐπαγγειλάμενος εὐεργετῆσαι ἡμᾶς ὁ Σωτήρ, συντομώτερον διεπράξατο τὴν εὐεργεσίαν.
Χριστὸς ἐκ νεκάδων ἐγερθείς,
ὄλβῳ ὄλβου πεπάτηκε
καὶ τοῖς ἐν τύμβεσιν
τὸ ζῆν ἐδωρήσατο.
Ζῆ Κύριος ὁ Θεός ὁ Παντοκράτωρ!